Bahagian Penyakit

BAHAGIAN DI MAKMAL KESIHATAN AWAM KEBANGSAAN

Bahagian Penyakit

Bahagian Penyakit berperanan menyediakan perkhidmatan analitikal dan diagnostik makmal dalam pencegahan dan pengawalan penyakit berjangkit dan tidak berjangkit serta pengawalan wabak di Kementerian Kesihatan Malaysia. Bahagian Penyakit turut terlibat aktif dalam program-program penyaringan dan surveilan bagi menyokong program yang dijalankan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia. Selain daripada itu Bahagian Penyakit turut berperanan sebagai pusat latihan dalam perkhidmatan untuk anggota makmal seluruh negara, pusat pengembangan kaedah, jaminan kualiti makmal dan penyelidikan.

Bahagian Penyakit terdiri daripada 6 seksyen iaitu:

Seksyen Virologi

Seksyen Parasitologi & Mikologi

Seksyen Bakteriologi

Seksyen Biokimia

Seksyen TB & Kusta

Seksyen Entomologi

Seksyen Virologi dibahagikan kepada empat unit berdasarkan kaedah ujian iaitu:

- Unit Isolasi Virus

- Unit Molekul

- Unit Serologi

-Unit Elektron Mikroskopi

Seksyen Virologi dilengkapi dengan Makmal Enhanced Biosafety Level 3.

Aktiviti:

Antara fungsi seksyen Virologi adalah :

1) Menyediakan perkhidmatan makmal untuk pengenalpastian dan pencirian patogen bagi aktiviti penyiasatan dan pengawalan wabak.

2) Menyediakan perkhidmatan makmal untuk pengenalpastian dan pencirian patogen bagi menyokong program survelan makmal seperti berikut :

-Measles Elimination Program (MEP)
-Influenza Like Illness Surveillance (ILI)
-Dengue Virus Serotype Surveillance (DVSS)
-Hand, Foot & Mouth Disease Surveillance (HFMD)
-National Japanese enchephalitis Surveillance (JE)
-Flavivirus Surveillance

3) Menyediakan perkhidmatan makmal untuk pengenalpastian dan pencirian patogen yang 'high-end'.

4) Menyediakan reagen rujukan (reference reagents) dan menetapkan standard untuk ujian makmal yang tepat dan kos efektif.

5) Membangun dan menyediakan perkhidmatan berkaitan aktiviti jaminan kualiti

6) Membangunkan kaedah diagnostik bagi pengesanan dan pencirian patogen

7) Melaksanakan sistem pengurusan kualiti bagi memenuhi kehendak akreditasi MS ISO 15189

8) Bertindak sebagai makmal rujukan WHO bagi Measles & Rubella dan Japenese Enchephalitis.

9) Bertindak sebagai makmal rujukan kebangsaan bagi Measles & Rubella, Japenese Enchephalitis. Dengue dan Influenza.

Lawatan WHO bagi pemantauan Program Eliminasi Measles/Rubella Kebangsaan

Seksyen TB dan Kusta diwujudkan pada tahun 2011. Seksyen ini terbahagi kepada dua unit iaitu Makmal Rujukan TB Kebangsaan dan Unit Leprosi.

1. Makmal Rujukan TB Kebangsaan

Makmal Rujukan TB Kebangsaan telah memulakan perkhidmatan makmal sejak tahun 2000 dan dikenali sebagai Makmal Tropika, MKAK. Pada April 2003, MKAK telah mengambil alih peranan sebagai Makmal Rujukan Tb Kebangsaan daripada Institut Penyelidikan Perubatan (IPR) secara rasmi. Dengan perkembangan ini, Makmal Rujukan TB Kebangsaan mengalami revolusi dalam perkhidmatan makmal. Sehingga kini, makmal berkembang sejajar dengan keperluan serta penambahbaikan perkhidmatan makmal untuk mengukuhkan peranan makmal dalam kawalan dan pencegahan penyakit tibi di Malaysia. Perkembangan ini juga adalah sejajar dengan perkembangan ujian diagnostik terkini seperti yang dicadangkan oleh WHO seperti ujian MDR-TB

Aktiviti:

Antara fungsi Makmal Rujukan TB Kebangsaan adalah:

1) Menyediakan perkhidmatan makmal ujian TB, Non-tuberculous mycobacterium (NTM) bagi aktiviti penyiasatan kes dan program survelan.

2) Memberi perkhidmatan Makmal Rujukan TB dan NTM.

3) Membangunkan kaedah diagnostik TB dan NTM mengikut perkembangan semasa.

4) Membangunkan dan melaksanakan perkhidmatan EQA sebagai EQA Provider.

5) Menyediakan latihan komprehensif bagi meningkatkan kompetensi pegawai teknikal dan memantau keberkesanan latihan.

6) Mengadakan lawatan ke fasiliti Kementerian Kesihatan Malaysia bagi pemantauan kualiti makmal di bawah Program TB.

7) Memantau perlaksanaan kualiti makmal berdasarkan standard yang ditetapkan.

8) Kompilasi dan analisa data-data makmal bagi National TB Reference Laboratory dan Non-tuberculosis Laboratory

9) Menjalankan ujian vaccine potency test.

10)Melaksanakan sistem pengurusan kualiti bagi memenuhi kehendak akreditasi MS ISO 15189, ISO 17043, makmal rujukan kebangsaan dan WHO.

Gambar: Latihan Blinded Rechecking EQA 2018

Gambar: Pemeriksaan AFB menggunakan Mikroskop LED

2. Unit Leprosi

Makmal Kesihatan Awam Kebangsaan telah mengambil alih aktiviti makmal kusta oleh daripada Pusat Kawalan Kusta Negara (PKKN) bermula pada tahun 2008. Walaupun lokasi operasi makmal ini masih dikekalkan di tapak asal iaitu di PKKN.

Aktiviti:

Antara fungsi utama unit ini ialah:

1. Memberi perkhidmatan diagnostik makmal bagi pengesahan dan pengesanan penyakit kusta
2. Menjalankan program kawalan kualiti slaid calitan torehan kulit kebangsaan.
3.Menjalankan surveilan kebangsan bagi kerintangan terhadap antibiotik rawatan kusta.
4. Menyediakan latihan komprehensif bagi meningkatkan kompetensi pegawai teknikal dan memantau keberkesanan latihan.

Gambar: Anggota Unit Leprosi

Gambar: Pemprosesan tikus bagi Ujian Sensittiviti Antibiotik

Makmal parasitologi mula berfungsi di MKAK pada tahun 2008. Pada asalanya, fungsi unit ini dijalankan oleh Ibu Pejabat Cawangan Penyakit Bawaan Vektor di Putrajaya yang kemudiannya diambil alih oleh MKAK kerana keperluan sumber yang lengkap. MKAK di diarahkan oleh Pengarah Bahagian Kawalan Penyakit mengambil alih tugas Makmal malaria dan menjurus kepada Makmal Rujukan Malaria serta bersedia sebelum program Eliminasi malaria yang akan dimulakan pada tahun 2009. Seksyen Parasitologi & Mikologi dibahagikan kepada 3 unit, iaitu Unit EQA & Panel Testing, Unit Special Diagnostic dan Unit Latihan Mikroskopik. Antara fungsi dan servis yang ditawarkan setiap unit di Seksyen Parasitologi dan Mikologi adalah seperti berikut:

UNIT EQA & PANEL TESTING

Menyediakan manual panduan pengguna EQA dan mewujudkan bank slaid untuk EQA-Panel Testing peringkat kebangsaan.
Membekalkan slaid EQA- Panel testing malaria kepada Makmal Vector Negeri dan Makmal Kesihaan Awam di peringkat kebangsaan.
Memantau kualiti dan kompetensi mikroskopis malaria di KKM.

UNIT SPECIAL DIAGNOSTIC

Memberi khidmat nasihat dan bertindak sebagai makmal rujukan bagi wabak yang berkaitan.
Menyediakan dan menawarkan ujian-ujian saringan yang berkaitan bagi aktiviti kawalan wabak dan survelan.
Membangunkan ujian berkaitan termasuk ujian molekular bagi membantu aktiviti kawalan wabak dan program survelan.
Menyediakan sumber manusia yang kompeten sebagai persediaan ke lapangan bagi membantu sebarang kes wabak yang berkaitan.
Merancang dan menyediakan input bagi mewujudkan Program Kesihatan Awam, seperti Survelan RIntangan Ubat Anti-Malaria, Survelan P. knowlesi di kalangan PATI atau pekerja asing di ladang getah atau kelapa sawit dan survelan parasite usus di kalangan pesakit psikiatri di hospital kerajaan.

UNIT LATIHAN MIKROSKOPIK

Menyelaras latihan mikroskopik malaria yang dianjurkan oleh WHO atau agensi lain.
Menyelaras dan menyediakan modul latihan mikroskopi di peringkat KKM bagi malaria.
Menyelaras dan menyediakan latihan bagi pelatih bagi mikroskopi malaria di Makmal Kesihatan Awam.
Menawarkan kursus jangka pendek dan latihan sangkut bagi mikroskopi malaria di peringkat tempatan dan antarabangsa.